چگونه نگارش هوشمند آینده زبان انسان را تهدید می كند؟
به گزارش ابزار اپل سیستم پیشبینی متون و پیشنهاد خودكار، سرعت پاسخگویی نوشتاری را بالا برده است؛ اما چرا این جریان زنگ هشداری برای آینده ی زبان ما خواهد بود؟
زومیت نوشت: حتما تابحال از «قابلیت پیشبینی متون» در سرویس جی میل گوگل یا كیبورد اختصاصی گوگلبرای دستگاه های اندرویدی (موسوم به Gboard) بهره برده اید. همه چیز جادویی به نظر می رسد؛ هنوز چند حرف از كلمه را تایپ نكرده اید كه سیستم به صورت خودكار مابقی كلمه را به همراه بخشی از عبارت بعدی پیشبینی، و به شما پیشنهاد می دهد. در گذشته مجبور بودید زمان زیادی را صرف تایپ تك تك حروف و عباراتی كنید كه همیشه در مكالمات محاوره ی خود به كار می بردید؛ عباراتی مانند «سلام»، «حالت چطوره؟» یا «ببخشید، الان نمی تونم صحبت كنم». اما حالا خدماتی مانند جی میل یا جی بورد گوگل جملات را برای شما كامل می كنند. این توانایی متكی به شكلی هوش مصنوعی، «پردازش زبان طبیعی» نام دارد كه با هدف درك و به كارگیری زبان به روشی بسیار انسانی تر و طبیعی تر از گذشته پدید آمده است. اما در این نوشتار قصد نداریم از سازوكار یا روش استفاده از سیستم پیشبینی متون سخن بگوییم؛ این فناوری اثرات آنی و البته مهمی در افزایش سرعت تعامل نوشتاری با دیگران خواهد داشت؛ ولی آیا واقعا دامنه ی اثرگذاری این فناوری، به نمایشگر كوچك گوشی همراه محدود خواهد بود؟ آیا امكان دارد همان گونه كه ماشین ها آرام آرام به سمت تسلط بر هنر نگارش نامه و متون برای همكاران و دوستان ما می روند، چیزی بسیار مهم تر از این ها درون ما ناپدید شود؟ آیا ماشین ها در حال دزدیدن شخصیت و لذت ارتباطات انسانی ما هستند؟ در گامی فراتر، آیا فناوری پیشبینی متون می تواند روزی روش كاركرد مغز ما را هم تغییر دهد؟
سرویس Gmail گوگل یكی از نخستین سرویس هایی بود كه توانست با كمك هوش مصنوعی آنچه را كه كاربران می خواهند در پاسخ به پیام های دیگران بگویند، پیش بینی نماید. ماریا گیفن از متخصصانی است كه در زمینه ی مدارهای نورونی سیستم شنوایی در دانشگاه پنسیلوانیا مطالعه می كند. از دیدگاه او، قدرت پیش بینی نقشی بنیادین در سیستم ادراكی و ارتباط ما با جهان دارد. او می افزاید: مغز ما به صورت مداوم در حال پیشبینی كردن است. برای مثال، وقتی در یك محیط پر سروصدا به سخنان شخصی گوش می نماییم، در ذهن خود آغاز به پیشبینی عباراتی می نماییم كه وی احیانا به زبان آورده است؛ حتی اگر عملا تنها بخشی از اصوات را شنیده باشیم. این مورد حتی برای برخی دیگر از فعالیت های شناختی پیچیده ی ما نظیر جمله سازی صادق است. فرآیند «نوشتن» مستلزم وجود هماهنگی پیچیده ای میان حافظه بلندمدت و كوتاه مدت، سیستم معناشناسی و برنامه ریزی است فرآیند «نوشتن» (چه با دست یا با كیبورد) مستلزم وجود هماهنگی پیچیده ای میان فرایندهای شناختی شامل حافظه ی بلندمدت، سیستم معناشناسی، حافظه ی كوتاه مدت و برنامه ریزی است. اما گیفن می گوید وقتی ما بخشی از كار تولید جملات را به ماشین ها بسپاریم، این قضیه امكان دارد نتایج جدی برای روش كاركرد مغز ما به همراه داشته باشد. او می افزاید: ما حالا مشغول انجام آزمایش هایی هستیم كه در آنها، فعالیت نورون های مسئول انتقال صدا را در مغز رهگیری می نماییم و دریافتیم كه این گروه از نورون ها، الگوهای متغیری از فعالیت ها را طی روز از خود نشان می دهند. حال اگر قرار باشد فرآیند پیشبینی، نه در مغز ما بلكه توسط یك الگوریتم كامپیوتری صورت گیرد، بسیار جالب خواهد بود كه ببینیم تداوم این تجربه، چه تأثیری روی تعامل ما با جهان خواهد داشت. امروزه ۳.۸ میلیارد نفر در جهان روزانه حدود ۲۸۱ میلیارد ایمیل را ارسال می كنند. این بدان معنا است كه هریك از ما روزانه به صورت متوسط حدود ۷۴ ایمیل دریافت می نماییم. حال اگر نگاهی به روزگار قبل از ظهور اینترنت بیندازیم، در بهترین حالت، نمی توانستیم بیشتر از دو یا سه نامه در روز دریافت نماییم كه بیشتر آنها هم قبوض دوره ای بودند. پس بی جهت نیست كه باتوجه به این حجم از مبادلات پیام، الان نیازمند كمك گرفتن از ماشین برای انجام تعاملات خود شده ایم. تكنولوژی امروز می تواند با تحلیل عادات نوشتاری ما، به پیشبینی كلمات بپردازد و دشواری های پیش رو برای نوشتن ده ها نامه ی شخصی را با یك مرتبه فشردن دكمه ی Tab از میان بردارد. نگارش هوشمند تنها یكی از فناوری هایی است كه هوش مصنوعی برای پیشبینی آنچه می خواهیم بگوییم، به كار می گیرد. الگوریتم های پیشبینی متن (predictive text) الان به گوشیهای هوشمند ما هم راه یافته اند. این الگوریتم ها مانند هوش مصنوعی جی میل، باتوجه به آنچه كه پیشتر نوشتیم، عبارات بعدی جمله را پیشنهاد می كنند. این نوع اپلیكشین های یاری رسان در جمله نویسی تازه در مرحله ی آغازین راه خود هستند.
برخی نگران كودكانی هستند كه هم زمان با یادگیری زبان، به سیستم های نوشتاری هوشمندی وابسته می شوند كه مبتنی بر هوش مصنوعی هستند این فناوری ها در ادامه ی همان تلاش هایی هستند كه تلاش دارند بخشی از سنگینی بار نوشتن را از شانه های افراد بردارند. پیش از اینكه فناوری نگارش هوشمند (Smart Compose) رونمایی شود، جی میل، سرویس دیگری به نام پاسخ گویی هوشمند (Smart Reply) را معرفی كرده بود كه از یك رویكرد مشابه برای پیشنهاد سه پاسخ كوتاه احتمالی استفاده می كرد. موتورهای جست وجو هم حالا به شكل گسترده از روش های تكمیل خودكار برای پیشنهاد آنچه می خواهیم بپرسیم، استفاده می نمایند. بعلاوه، گوشیهای هوشمند و مرورگرها از خصوصیت جاگذاریات خودكار (autofill) برخوردار شده اند؛ خصوصیت مورد بحث می تواند فرم های آنلاین را بدون دردسر برای ما تكمیل كند. مسلما مزایایی هم در این میان وجود دارند. برای مثال، تكمیل خودكار می تواند از بار شناختی ذهن و زمان موردنیاز برای تكمیل فرم های آنلاین بكاهد. حتی یك مطالعه نشان داده است كه این سیستم می تواند كاهش هزینه در بخش هایی مانند حمل و نقل هوایی را هم به دنبال داشته باشد. سیستم پیشنهاد خودكار می تواند در كاهش اثرات سوء ناشی از دیدن غلط های املایی در متون و ارتباطات آنلاین بزرگسالان مفید باشد اما حتی ظهور قابلیت ساده ای نظیر اصلاح خودكار (كه ابتدا طی دهه ی ۹۰ میلادی در پلت فرم Word مایكروسافت و سپس بعنوان دستیار در گوشیهای هوشمند به كار گرفته شد) هم سبب بروز برخی نگرانی هایی پیرامون مهارت های نوشتاری كودكان شده است. شاید هنوز بسیار زود باشد كه بخواهیم به فكر پژوهش در مورد اثرات فناوری های پیشرفته ای مانند تكمیل خودكار جملات باشیم؛ اما همین حالا هم نشانه هایی دیده می شود كه بر اثرات این فناوری در تغییر نحوه ی استفاده ی ما از زبان دلالت دارند. مطالعه ای یك ساله نشان می دهد، آن دسته از كودكانی كه در مقطع دوم دبستان از قابلیت پیشبینی متون در تلفن همراه خود استفاده می نمایند، اشتباهات بیشتری نسبت به سایر كودكان در هجی كلمات مرتكب می شوند. این در شرایطی است كه حجم اشتباهات دستوری در بین دانشجویانی كه از فناوری های كمك نوشتاری استفاده می نمایند، نسبت به سایرین كاهش یافته بود. كلار وود، روان شناس دانشگاه ناتینگهام ترنت كه رهبری این مطالعه را به عهده داشت، می گوید: حتی شواهدی وجود دارد كه نشان داده است فناوری های پیشبینی متون می تواند آثار مثبتی برای كاربران به همراه داشته باشد. می دانیم كه حافظه ی بزرگسالان امكان دارد در مواجهه با اشتباهات املایی گرفتار خطا شود. ازاین رو توابع پیشنهاد خودكار امكان دارد در كاهش اثرات سوء ناشی از دیدن غلط های املایی در متون و ارتباطات آنلاین بزرگسالان مفید باشند. همینطور این توابع از ظرفیت لازم برای اعمال اثرات مثبت در ساختار دستوری ارتباطات آنلاین هم برخوردار می باشند.
سیستم های ایمیل هوشمند با قابلیت هایی نظیر پیشنهاد پاسخ و تكمیل جملات ناقص می توانند كیفیت ارتباطات آنلاین ما را بهبود بخشند اما وود اخطار می دهد از آنجاكه عملكرد سیستم های هوش مصنوعی بر اساس چیزی است كه قبلا نوشته ایم، این امر امكان دارد زمینه ساز بروز خطاهایی هم بشود. او می افزاید: اگر (سیستم) متوجه شود كه یك تركیب دستور زبانی اشتباه به صورت مداوم درحال تكرار است، این تركیب (به اشتباه) در آن نهادینه و تقویت می شود. اما دامنه ی آثار این فناوری به همین جا ختم نمی شود؛ سیستم پیشنهاد خودكار می تواند حتی روی آنچه كه می خواهیم بگوییم و هم نحوه ی بیان آن هم تأثیرگذار باشد. دانشمندان علوم كامپیوتر در دانشگاه هاروارد و آزمایشگاه درپر كمبریج در ماساچوست متوجه شده اند كه سیستم های هوش مصنوعی پیشبینی متون می توانند در جهت دهی محتوای نوشتاری مردم مؤثر باشند. دلیل این امر به الگوریتم های یادگیری ماشین برمی گردد كه با هدف آموزش دادن سیستم های هوش مصنوعی توسط مجموعه های عظیمی از داده به كار می روند. این الگوریتم ها ظرفیت آنرا دارند كه سوگیری های دیده شده در داده ها را كشف و تقویت نمایند. ازاین رو باید انتظار داشت كه وقتی یك سیستم پیشبینی متون از نظرات مثبت آنلاین بعنوان منبع آموزش خود بهره می گیرد، نسبت به پیشنهاد كلماتی با بار معنایی مثبت، تمایل بیشتری از خود نشان دهد. سیستم های هوش مصنوعی با خطر یادگیری اشتباهات رایج دستوری و جهت دهی عمدی و غیرعمدی محتوا مواجهند پژوهشگران می گویند چنانچه نظرات مردم درمورد یك رستوران بیشتر به سمت مثبت گرایش داشته باشد، بازنگری های حاصل از آن هم سوگیری مثبت تری نسبت به حالت برعكس آن خواهد داشت. كن آرنولد، پژوهشگر گروه مهندسی و علوم كاربردی هاروارد در این مورد می گوید: سیستم های پیشبینی متون آغاز به عرضه ی پیشنهاداتی طولانی تر، منسجم تر و مرتبط تر از گذشته كرده اند. فكركردن درمورد اینكه سیستم های پیشبینی متون در آینده تا چه اندازه ای می توانند در نویسندگی افراد مؤثر باشند، بسیار هیجان انگیز است؛ اما در كنار آن، احتیاج به شفافیت و مسئولیت پذیری خواهیم داشت تا از ما دربرابر پیشنهادهای جهت دار و دستكاری شده حفاظت كند.
سیستم های پردازش طبیعی زبان می توانند درنتیجه ی داده هایی كه برپایه آن آموزش می بینند، گرفتار سوگیری شوند. این امر نهایتا می تواند روی پیشنهادهایی كه یك سیستم ایمیل هوشمند عرضه می كند هم تأثیرگذار باشد. در دنیایی كه كودكان هشت ساله هم از گوشیهای تلفن همراه استفاده می نمایند و احیانا با آن، پیامك و ایمیل هم ارسال می كنند، با این پرسش مواجه می شویم كه این فناوری چه تأثیری می تواند روی ذهن جوان نسل جدید داشته باشد. چینو درایر، پزشك در كانزاس می گوید: بیشتر داده های انعطاف پذیری عصبی از جمعیت كودكان به دست می آید؛ چونكه ارتباطات عصبی در این قشر با سرعت بالایی شكل می گیرند. همان گونه كه كودكان بیشتری به تلفن های همراه دسترسی پیدا می كنند، این احتمال می رود كه قابلیت پیشبینی متون روی شكل گیری فرهنگ لغات هم تأثیر بگذارد. امروزه در نقاطی مانند سیلیكون ولی كه خود خاستگاه خیلی از فناوری های كنونی انسان محسوب می شود، جنبش هایی درجهت منع استفاده ی كودكان از صفحات نمایش دیجیتالی شكل گرفته است. مدرسه ی والدورف پنیسولا در مانتین ویو از كالیفرنیا، همچون مدارس لوكسی است كه با شهریه ای ۳۸ هزار دلاری، بیشتر مورد توجه فرزندان مدیران ارشد شركت های سیلیكون ولی قرار دارد. جالب آنكه این مدرسه از به كارگیری كامپیوتر برای دانش آموزان كم سن خودداری می كند و دلیل این امر را به نتایج یك نظرسنجی میان معلمان نسبت می دهد؛ كه اعلام می كند استفاده از كامپیوتر و نامه نگاری به مهارت های نگارشی دانش آموزان صدمه وارد می نماید. بیشتر معلمان روی این مورد توافق نظر دارند. كیت هیت كمپ، از معلمانی است كه در زمینه ی آموزش كودكان در اوهایو شاغل است. وی می گوید دانش آموزانی كه از قابلیت اصلاح خودكار استفاده می نمایند، به حدی بدان وابسته می شوند كه حتی فراموش می كنند ببینند آیا كلمه ی پیشنهادی همان كلمه ای بوده است كه آنها مدنظر داشتند یا خیر. او اضافه می كند: اگر دانش آموزان مهارت های پایه ای را در هجی كلمات نداشته باشند، قابلیت اصلاح خودكار به آنها كمكی نخواهد كرد؛ چونكه سیستم به آنها كلمه ی اشتباه را پیشنهاد می دهد. تكیه ی بیش از حد به عصای فناوری می تواند اثرات بلندمدت تری هم روی كودكان امروزی داشته باشد. دایره ی لغات یك كودك حتی در سنین پایین می تواند شاخصی برای میزان موفقیت وی در آینده باشد. با این وجود، وودز می گوید هنوز هیچ نشانه ای در خصوص تأثیر سیستم پیشنهاد خودكار و پیشبینی متن روی پیشرفت سواد نواشتاری كودكان دیده نشده است: در نهایت، مزیت اصلی این نوع فناوری ها آن است كه می توانیم سرعت نگارش پیام های آنلاین خویش را افزایش دهیم. برای كودكانی كه توانایی خواندن در آنها قویتر از توانایی املایی است، پیشنهاد خودكار می تواند توانایی ارتباط آنلاین را تقویت كند.
تعداد ایمیل های دریافتی برای اغلب افراد، بیشتر از آن است كه بتوانند بدان پاسخ دهند؛ ازاین رو اتوماسیون بخشی از این فرآیند می تواند سرعت پاسخ دهی ما را افزایش دهد در این میان، آثار بلندمدت تر دیگری هم در نحوه ی ارتباط ما با یكدیگر قابل تصور است. گوگل اخیرا افشا كرده است كه فیلترهایی برای سیستم نگارش هوشمند خود طراحی نموده كه مانع از عرضه ی پیشنهاد ضمایر جنسیتی خواهد شد. یكی از دانشمندان در این رابطه می گوید كه وقتی وی جمله ای را می نویسد كه در آن كلمه ی مانند «سرمایه گذار» درج شده است، ابزار هوش مصنوعی گوگل به صورت پیش فرض ضمایر مذكر را برای آن فرد در نظر می گیرد. به صورت مشابه، فناوری هوش مصنوعی فرض می كند كه یك «دكتر» باید مذكر و یك «پرستار» باید مؤنث باشد. برای پیشگیری از چنین مشكلاتی، گوگل تصمیم گرفت كه ضمایر جنسیتی را به صورت كامل از سیستم حذف كند. با این تفاصیل، به نظر می آید كه روزبه روز دامنه ی كاربرد فناوری هایی كه وظیفه ی نگارش را به دوش خواهند كشید، گسترش خواهد یافت. امروزه حتی گزارش های كامل ورزشی هم تنها با استفاده از یك مجموعه داده و هوش مصنوعی نوشته می شوند. از جانب دیگر می بینیم، فناوری های جدیدی ظهور كرده اند كه از قابلیت پیشبینی متون برای نگارش انواع جدیدی از داستان ها بهره می گیرند. حال می توانیم باردیگر به پرسش آغازین مقاله بازگردیم: «آیا در حضور چنین فناوری هایی، خطری متوجه زبان هایی خواهد بود كه هر روزه از آن استفاده می نماییم و بدان عشق می ورزیم؟» از دیدگاه گیفن، همان گونه كه قابلیت پیشبینی از ساختار زبانی ما رخت برمی بندد، سیستم های پیشرفته تری از پیشبینی متون این جای خالی را به بهای «كاهش تنوع» پر خواهند كرد. او اخطار می دهد كه نتیجه ی چنین فرایندی امكان دارد نگارش كلماتی باشد كه دیگر رنگ وبوی انسانی ندارند. 2121
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب